راهکارهای چند سازمان ایرانی موفق، در مقابله با پاندمی ویروس کرونا
مقدمه
با توجه به شیوع ویروس کرونا در سطح جهان، آگاهی از تجارب سازمانهای موفق می تواند برای یادگیری و تعریف اقدامات مناسب و عملکرد بهتر در موارد مشابه، یاریگر سایر سازمانها باشد. با این هدف به جستجوی تجارب ارائه شده توسط سازمانهای ایرانی بودیم که در 99/02/08 – به بهانه روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفه ای –به نشست اینستا گرامی که توسط یکی از متخصصان حوزه ایمنی شغلی و بهداشت حرفه ای پنل گردانی شد، برخوردیم. در این نشست با حضور مسولین حوزه ایمنی و بهداشت از سازمانها و صنایع مختلف، تجارب موثر ایشان برای مهار شیوع بیماری کرونا مطرح شد.
متن حاضر خلاصه ای از اقدامات بیان شده توسط سخنرانان آن نشست است.
متن حاضر خلاصه ای از اقدامات بیان شده توسط سخنرانان آن نشست است.
صنعت نفت
سازمان توسعه صنایع نفت و انرژی: (از زبان مدیر HSE)
- شروع برنامه ریزی اقدامات کنترلی (در مواجهه با بحران احتمالی) بلافاصله پس از اعلام جهانی این موضوع و پیش از شروع و اعلام بحران در ایران با در نظر گرفتن احتمال درگیر شدن ایران و شرکت توسعه صنایع نفت و انرژی. در این برنامه ریزی ها سعی شد به این سوالات پاسخ داده شود:
- تکمیل پرسشنامه توسط رابطان HSE در محل پروژه ها، برای افرادی که دسترسی به گوشی هوشمند نداشتند.
- درخواست از افراد با ریسک بالای مواجهه به انجام دور کاری با حفظ حقوق و رعایت 14 روز قرنطینه خانگی و جلوگیری از ورود ایشان به کارگاه تا زمان ارائه “مجوز برگشت به کار” از مراکز مجاز وزارت بهداشت یا مراکز معتبر.
- توجه به ریسک عدم رعایت فاصله اجتماعی در مناطقی که اقوام با فرهنگهای مختلف هستند و بصورت (قومی) جمعی زندگی می کنند.
- برنامه های ذکر شده در بالا در نیمه اول بهمن ماه 98 طرح ریزی و از نیمه دوم اقدامات زیر انجام شد:
- تهیه ماسک، دستکش و محلول ضد عفونی انجام شد، که هنوز قبل از شیوع بیماری در ایران و محدودیت دسترسی به این اقلام بود.
- اخذ مجوز جهت تعطیلی رستوران ها
- کاهش ساعات کاری
- بررسی پرونده های پزشکی و شناسایی افراد آسیب پذیر و پیش بینی دورکاری برای ایشان.
- تعطیلی سازمان در فروردین ماه 99.
- تهیه پرسشنامه 19 سوالی و ارسال برای 300 نفر از کارکنان (از طریق واتس آپ) و انجام طرح غربالگری در فروردین ماه جهت شناسایی افراد با ریسک بالا و یا افراد آسیب پذیر جدید (افرادی که در در پرونده های پزشکی قبلی اطلاعات کامل ارائه نکرده بودند یا شرایطشان به تازگی تغییر کرده بود).
شرکت مهندسی و ساختمان نفت ایران (از زبان رئیس بهداشت صنعتی )
- مدیر عامل اختیارات در خصوص حقوق/دستمزد، انجام دورکاری و … را به کمیته سلامت تفویض نمودند.
- کمیته سلامت متشکل از مدیر عامل و نمایندگانی از واحدها ی مختلف روابط عمومی، حراست، مدیر امور بانوان و پزشکان سازمان بهداشت صنعت نفت است.
- بازگشت به کار افراد مشکوک، پس از طی دوره درمان با مجوز “فرم بازگشت به کار” تایید شده از سوی پزشک طب کار مجاز است.
- افزایش تعداد سرویس ایاب و ذهاب کارکنان جهت کاهش تراکم ایشان در سرویس به همراه ضرورت استفاده از ماسک در سرویس انجام شد.
- افزایش میز و صندلی و فاصله میان میزها در رستوران های مستقر در پروژه ها و کاهش فواصل ضد عفونی محل رستوران.
- تعطیلی پروژه ها در تعطیلات نوروز. شروع به کار از ابتدای سال هم با پرسنل بومی و سپس اضافه شدن تدریجی سایر پرسنل تا تکمیل کارکنان کارگاه انجام شد.
- انجام تب سنجی در بدو ورود کارکنان انجام می شود.
- به حداقل رساندن جلسات حضوری و ماموریت ها مقرر شده است.
- با افراد دارای بیماری های زمینه ایی و کارکنان خانم دارای فرزند خردسال همکاری بیشتری برای دور کاری انجام شد.
“صنعت خودرو”
شرکت کروز (از زبان مدیر منابع انسانی و مدیر HSE)
- برنامه ریزی اقدامات کنترلی قبل از همه گیری در ایران با تشکیل ستاد مرکزی کرونا در سازمان با حضور مدیر عامل.
- توجه به انسجام و پیوستگی اقدامات، چرا که اگر همه اقدامات بصورت پیوسته، درست و به موقع انجام نشود، همان نقص در اجرا به کانون خطر تبدیل می شود.
- اطلاع رسانی و آموزش مستمر و مستقیم کارکنان به روشهای مختلف مانند استفاده از شبکه های اجتماعی، آموزش، نظارت پیوسته و مسولانه مدیران و سرپرستان
- پیش بینی تعداد زیاد ماسک در اسفند ماه و خرید از تولید کننده مطمئن.
- تب سنجی، توزیع روزانه ماسک، ضد عفونی منظم سطوح و تامین به موقع ماسک و اقلام ضد عفونی بصورت روزانه
- غربال گری کارکنان از طریق ارسال پیامک برای همه کارکنان و درخواست اعلام وضعیت از ایشان با هدف جلوگیری از ورود افراد پر خطر (900 نفر از 13000 نفر اعلام کردند که دارای علایم هستند و سرکار نیامدند ولی حقوق دریافت کردند).
- همگام با شناسایی افراد پرخطر ، کارت ورود و اثر انگشت ایشان جهت جلوگیری از ورودشان به سازمان غیر فعال شد.
- توزیع وسایل حفاظت فردی با کیفیت و به اندازه کافی و نظارت سرپرستان بر استفاده درست آن توسط کارکنان.
- پدالی نمودن دستگاه های آب سرکن جهت کاهش سطوح تماس و کاهش احتمال آلودگی.
- در دسترس گذاشتن محلول ضدعفونی در ظروف پدالی در 500 نقطه سازمان
- انجام آزمایشات خون دوره ای کارکنان و انجام 2 یا 3 باره آن برای کارکنان با پارامترهای خونی خارج از محدوده پذیرش و ارجاع موارد مشکوک به پزشک متخصص.
- انجام تست Swab برای افرادی با CRP＞2 یا افرادی با علائم زیاد.
- کاهش ظرفیت تولید با تغییر برنامه خطوط تولید با تعداد کمتر کارکنان (خوشبختانه در این شرایط خودروسازان نیز ظرفیت تولید را کاهش داده بودند، لذا مشکلی در تحویل سفارشات رخ نداد).
گروه خودرو سازی سایپا (از زبان مسئول گروه پایش و اندازه گیری ایمنی شغلی و بهداشت حرفه ای)
- تشکیل کمیته اضطراری گروه در دی ماه 98 بلافاصله با اعلام شیوع بیماری در چین و برگزاری جلسه فوق العاده با محوریت بیماری واگیر دار و پیش بینی اقدامات پیشگیرانه مقتضی.
- تشکیل ستاد عالی بحران با حضور مدیر عامل از بهمن ماه 98.
- آموزش مجازی کارکنان – حدود 42000 تن- (پیامک، کانال داخلی، نشریه هفتگی و اینستاگرام) توسط ستاد عالی بحران.
- برگزاری جلسات توجیهی برای پیمانکاران تهیه غذا، سرویس ایاب و ذهاب و نظافت محیط و حمایت ایشان با تامین اقلام ضدعفونی کننده.
- تعطیلی رستوران ها از اسفند ماه 98.
- ضدعفونی مکرر اماکن از اسفند ماه 98.
- کاهش ساعات کاری و حذف تحویل/توزیع غذا
- کاهش ظرفیت تولید ( با توجه به کاهش ساعات کار و حضور کارکنان)
- راه اندازی سامانه غربالگری تحت web جهت غربالگری همه کارکنان شرکت های گروه.
- تغییر مهندسی در سالن مونتاژ و تغییر برخی فعالیت ها در جهت کاهش تراکم نیروی انسانی ( منجر به کاهش ظرفیت تولید شد).
شرکت آیسا ناما (از زبان مشاور HSE)
- تبدیل سیستم کار سازمانی از دستی به تصویری.
- کاهش ساعات کاری از 8 ساعت به 6 ساعت و کاهش شیفت کاری از 3 شیفت به 2 شیفت (بدلیل کاهش تولید توسط خودرو سازان، کاهش ظرفیت تولید محصولات – مخازن CNG – منجر به قطع زنجیره تامین نشد).
- تب سنجی در بدو ورود به شرکت.
- ضدعفونی سرویس ها توسط پیمانکار در کارخانه و قبل از ورود کارکنان شیفت بعد به سرویسها.
- برای کاهش تراکم کارکنان در سرویسها، افزایش سرویس جدید و پرداخت هزینه به افرادی که می توانند با خودرو شخصی به شرکت بیایند
- انجام تست CBC و CRP در محل کارخانه توسط پزشک معتمد با هزینه شرکت.
- به پیشنهاد خوب کارکنان، فضای نمازخانه و رستوران به رختکن افزوده شد تا تراکم در فضای رختکن کاهش یابد.
- تغییر چیدمان افراد در خط تولید و بخشهای مختلف سازمان، به صورتی که رو در رو قرار نگیرند.
- انجام دورکاری برای مشاغلی که امکان پذیر بود.
- سرو مستمر نوشیدنی داغ در شرکت.
“صنعت آب و برق”
شرکت توزیع نیروی برق استان البرز (از زبان مدیر HSE)
- تشکیل کمیته عالی مقابله با کرونا، با حضور مدیران ارشد و جلسات هفتگی
- اقداماتی برای حذف حضور مردم و رسیدگی به درخواستهای ارباب رجوع، بصورت غیر حضوری
- حذف جلسات حضوری و استفاده از ویدئو کنفرانس بعنوان راه حل جایگزین
- محدود کردن فعالیتهای آبدارخانه و تردد به آن
- طراحی دستگاه تولید دستکش نایلونی یک بار مصرف توسط کارکنان اداره و استفاده درون سازمانی از محصول آن
آب و فاضلاب استان تهران (از زبان مدیر HSE )
- آبفا استان تهران دارای 13 شرکت منطقه ای و 5000 پیمانکار و 13000جمعا نفر شاغل است.لذا با استفاده از طرح غربالگری جامعی برای تصمیم گیری در خصوص این که چه افرادی در شرکت حضور داشته باشند و یا دورکار باشند و چه کسانی به دلیل ابتلا به بیماری و یا ریسک بالا به سازمان وارد نشوند، انجام شد.
- ضدعفونی 360 منطقه در تهران توسط آبفای استان تهران، با همکاری سایر نهادهای ذی نفع، انجام شد.
نتیجه گیری:
آنچه در بیانات این متخصصان مشخص است، رعایت دقیق و عینی الزامات استاندارد ISO 45001:2018 در زمان مناسب و بصورت موثر است. به عنوان مثال :
- رهبری و تعهد ( بند 5-1) مانند : حضور مدیران ارشد در جلسات و کمیته های بحران، جلسات مدیریت بحران منظم داخلی، تفویض اختیارات لازم برای تصمیم گیری درباره دور کاری و تغییر شرایط کاری کارکنان به کمیته های بحران یا سلامت و …
- شناسایی عوامل مهم داخلی و خارجی سازمان (بند 4-1) و شناسایی ریسک/ فرصتهای مرتبط با آنها (بند6-1) مانند: شیوع آندمی و احتمال گسترش آلودگی در سطح کارگاه، کاهش ظرفیت تولید، تعطیلی کارگاه و ….
- شناسایی خطر در فعالیتهای جاری، غیر جاری، ناشی از مانور یا وضعیتهای اضطراری و … (بند 6-1-2-1) مانند: خطر انتقال بیماری بین کارکنان، خطر انتقال بیماری در فضاهای بسته و مراکز تجمع بالفوه آلودگی مانند رختکن، سرویسهای رفت آمد ،رستوران، سطوح آب شرکنها و …
- اقدامات پیشگیرانه برای کنترل خطرات پیش بینی شده (بند 6-1-4) مانند: ضد عفونی سرویسهاس رفت و آمد، افزایش فضای رختکن، پدالی کردن آب سردکنها و مخازن اقلام ضد عفونی کننده دست و …
- شناسایی، دستیابی و انطباق با الزامات قانونی (بند 6-1-3) مانند پروتوکلهای جدید اعلام شده توسط وزارت بهداشت در خصوص پیشگیری از بیماری کوید 19 و رعایت دقیق آنها
- مشاوره و مشارکت کارکنان ( بند 5-4) مانند : استفاده از پیشنهادات کارکنان برای اقدامات مرتبط با خطرات، آموزش کارکنان به روشهای مختلف، اجرای سیستم غربالگری و ارتباط مستمر با کارکنان از طریق پیامک یا سامانه های طراحی شده و نقش مدیران و سرپرستان در نظارت بر اجرای درست پروتو کلها و استفاده از وسایل حفاظت شخصی (PPE)
و … همه جز موضوعات الزام شده توسط استاندارد ISO 45001:2018 است که سازمانها برای ارتقای سطح ایمنی و بهداشت کارکنان خود می توانند از آن استفاده کنند.
سیده فائزه موسوی
مدیر عامل مشاوران بهین تدبیر
99/02/09
مدیر عامل مشاوران بهین تدبیر
99/02/09
منابع:
1- نشست تخصصی زنده در صفحه اینستا گرام آقای مهندس طوری، رئیس HSE شرکت پاکسان (@toori_HSE)
2- ISO 45001:2018, Occupational Health and Safety management systems – requirements and guidance for use
منابع بیشتر برای مطالعه :
| ردیف | عنوان پژوهش | مرجع | تاریخ انتشار |
| 1 | 5 استراتژی تاب آوری کسب و کار در شرایط بحران | دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران | 99/02/12 |
| 2 | 70 تهدید سال 99 و فرصتهای نهفته … | مجید محرمی مصطفی نیری |
فروردین 99 |
| 3 | تاثیر کرونا بر کسب و کارها | موسسه مشاوره مکنزی (ترجمه: واحد تعالی سازمانی، شرکت حمل و نقل رجا) |
2020/03/16 |
| 4 | راهنمای گام دوم مبارزه با کووید 19 – فاصله گذاری اجتماعی و الزامات سلامت محیط کار … | سازمان اداری و وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران | فروردین 99 |
| 5 | آیا ماسکهای پارچه ای می توانند در برابر کرونا محافظت … | روح ا… سمنانی رهبر | فروردین 99 |
